पर्वतको मुडिकुवामा उत्पादित सातु विदेशमा निर्यात हुँदै

पर्वत/ पर्वतमा सञ्चालित एक घरेलु उद्योगमा उत्पादित सातु जिल्लामा मात्रै नभएर देशबिदेशमा समेत निर्यात हुन थालेको छ । फलेबास नगरपालिका–४ मुडिकुवामा सञ्चालित सामुदायिक खाद्य प्रसोधन उद्योगले मकै, भट्टमास, फापर, गहुँ लगायतको सातु युरोप, अमेरिका लगायतका मुलुकहरुमा निर्यात गर्न थालेको हो ।

स्थानीय उद्यमी थानेश्वर भुषालले स्थानीय किसानले उत्पादन गरेको मकै, भट्ट, फापर, चना लगायतको मिश्रणबाट पोशिलो खाजा उत्पादन शुरु गरेको ३ वर्ष भयो । उनले उत्पादन गरेको सातु शुरुका दुई वर्ष जिल्लाका बिभिन्न खाद्य पसल, डिपार्टमेण्टल स्टोर हुँदै अहिले बिदेश निर्यात गर्न शुरु गरेका हुन् । उनले मुडिकुवामा मा विगत २० वर्षदेखि पर्वत खाद्य प्रसोधन उद्योग सञ्चालन गर्दैआएका छन् । उद्योगले किसानले उत्पादन गरेका मकै, भट्ट, फापर, गहुँ लगायतका अन्नहरु भुटेर विभिन्न परिकार उत्पादन गर्न थालेको हो ।

बजारमा अर्गानिक खाजाको माग भैरहेकोले बजारमा सातु बनाएर विक्री गर्न थालेको भुषालले बताए । गाउँमा चाख नभएपनि बजार र बैदेशिक रोजगारीमा जानेहरुले यस्तो परिकारको माग गर्नेगरेको भुषालले बताए । ‘गाउँमा यो पुरानो परिकार भन्दै खासै चाख गर्दैनन्,’ उनले भने, ‘गाउँबाट बजार झरेका र बिदेश जानेहरुले निकै माग गर्न थालेका छन् ।’ उनका अनुसार जापान, अमेरिका, बेलायत, अस्ट्रेलिया, कोरिया लगायततमा यहाँ उत्पादित सातु निर्यात भइरहेको छ । उद्योगमा भुषालले गएको ७ वर्षदेखि लप्सीको अचार, क्याण्डी, तितौरा, अदुवाको क्याण्डी लगायतका परिकार अमेरिका र युरोपका बिभिन्न मुलुकहरुमा निर्यात गर्दैआएका थिए । लप्सी, अदुवा र अमलाका अर्गानिक परिकार माग गर्ने देशहरुबाट गाउँघरमा उत्पादित मकै र भट्टको परिकार समेत माग हुन थालेपछि ‘पोशिलो सातु’ नाम दिएर बिभिन्न अन्नको मिश्रण गरि सातु उत्पादन थालेको भुषाल बताउँछन् । ‘धेरैजसो गैर आवाशिय नेपालीहरुले कोशेलीका रुपमा लैजान्छन्,’ उनले भने, ‘दुई वर्षदेखि व्यवसायिक रुपमै केहि उत्पादन अमेरिका पठाउँछु । यो पोशिलो खाजा पनि उता धेरै माग बढेपछि उत्पादन शुरु गरेको हुँ । अहिले राम्रो माग छ ।’ गत आर्थिक वर्षमा करिव तीन क्विण्टल सातु बिदेश निर्यात गरेको उनले बताए । उद्योगले यसअघि गाउँघरमा खेर गएका लप्सी, अमला, अदुवा लगायतका परिकार उत्पादन गर्दैआएको थियो । तीन वर्षअघि गण्डकी प्रदेशको उद्योग, पर्यटन, वन तथा वातावरण मन्त्रालयले उद्योगको क्ष्ँमता बिस्तार गरि घरेलु सातु बनाउने उद्योगमा लगानी गरेपछि भुषाल त्यसमा लोभिएका हुन् । सातु उत्पादन गर्न थालेपछि आम्दानी पनि बढेको छ । यहाँको सातु अहिले कुश्माबजारमा खाद्य स्टोर्स, डिमार्टमेण्टलले खरिद गर्ने गरेका छन् । पर्वत अस्पतालमा सञ्चालित पोषण गृहमा समेत यहाँको पोशिलो सातु माग भएको उनले बताए । गाउँघरमा उत्पादित अर्गानिक पौष्टिक अन्न मिसाएर बनाएको हुनाले बालबच्चा र बृद्धबृद्धाहरुले उद्योगमा उत्पादित सातु पौष्टिकता मात्रै नभएर स्वास्थ्यका लागि पनि लाभदायक हुने
स्वास्थ्यकर्मीहरु बताउँछन् ।
‘बजारका तयारी खाजाले स्वास्थ्य बिगारेको छ,’ डा. मानव तिवारीले भने, ‘बजारका जंक फुडको तुलतामा यो सातु धेरै गुणस्तरिय छ । गाउँघरका उत्पादनको उपयोगलाई प्रोत्साहन गर्नुपर्छ ।’ गाउँघरमै पाइने अन्नको मिश्रणबाट उत्पादित यो सातु जिल्लाभित्र र बाहिरका विभिन्न विद्यालयमा दिवा खाजाको रुपमा पनि खरिद गरेर लैजाने गरेको भुषालले बताए । उद्योगमा सातुको परिकार बनाउन थालेपछि यहाँ कार्यरत कर्मचारीहरु बाह्रै महिना व्यस्त भएको भुषालले बताए । त्यसअघि लप्सी, अदुवा र अमला प्रशोधन गर्दा चार–पाँच महिनालाई मात्रै काम भएकोले कर्मचारीहरुलाई अरु समय बिदामा पठाउनुपथ्र्यो ।फलेबास साप्ताहिकबाट