जंगलको नाउर स्याउँबारी पसेपछि ………….

मुस्ताङ्ग/ हिमालपारीको जिल्ला मुस्ताङ्गकै सबैभन्दा ठुलो स्याउँ बगैचामा जंगलबाट नाउर पसेपछि बगान नै सखाप हुने अवस्थामा पुगेको छ ।
मुस्ताङ्गको छुसाङ गाविस स्थित ग्रीन ताङवे अर्गानिक स्याउ बगानमा केही महिना यता नाउरको बथान पसेर बोट मास्न थालेको हो ।
दैनिक रुपमा जंगलबाट आउने नाउरले स्याउको बोट मास्ने गरेको ग्रीन ताङवेका प्राविधिक आनन्द सुनुवारले बताए । ६ बर्ष अघि शुरु गरिएको यो बगान मुस्ताङ्गकै ठुलो स्याउ बगान हो । २२ सय रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको ग्रीन ताङवे क्षेत्रमा १६ हजार स्याउका विरुवा रोपिएको छ ।
प्राबिधीक सुनुवारका अनुसार नाउर पसेपछि अहिले जम्मा १४ हजार विरुवा मात्र बाँकी छन् । ‘दुई हजार भन्दा बढी बोट नाउरले सखाप पा¥यो । ’ उनले भने ‘नाउर नियन्त्रण नगर्ने हो भने बगान पुरै सखाप हुने खतरा छ’ स्याउ बगैचाको वरिपरि पर्खाल लगाएको भएपनि पर्खाल नाघेर नाउर भित्र छिर्ने गरेको उनले बताए । नाउर मानिस संग घुलमिल हुन थालेपछि धपाउँन पनि मुस्किल हुन थालेको अनुभव उनको छ । श्रावण र भाद्र महिनामा जुनसुकै समयमा स्याउ बगैचामा छिर्ने गरेका नाउर हिउँदको समयमा विशेषगरी विहान ८ बजे देखि १० बजेसम्म बगैचामा आउने गरेका छन् । केही विरुवा खाने र केही विरुवामा सिघुरी खेलेर नष्ट गर्ने गरेको कर्मचारीले बताए । बगैचाको तल्लो भागमा काम गर्दै जाँदा माथिल्लो भाग तिरबाट पस्ने र बगैचाको माथिल्लो भागमा काम गर्दै जाँदा तल्लो भाग तिरबाट नाउर पसेर चर्न थालेपछि समस्या देखिएको सुनुवारको भनाई छ ।
खेतबारीमा लगाएका तरकारी तथा अन्य बाली नाउरले मास्न थालेको र यसको नियन्त्रणमा समस्या देखिएको ताङवेका गाउँ मुखिया सिङ धोर्जे गुरुङले बताए । यस क्षेत्रमा नाउरको संख्या अत्याधिक छ । चरनक्षेत्र माँसिदै जान थालेपछि जंगलमा आहाराको कमि भई पानी र घाँस विरुवा खानको लागि नाउर विस्तारै वस्ती तिर आउन थालेको अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र आयोजना (एक्याप) जोमसोमका प्रमुख तुलसी दाहालले बताए । तत्कालको समस्या न्युनिकरण गर्नको लागि कम्पाउण्डको वरिपरि खाल्डो बनाउने र पर्खालमा काँडेतार लगाउन सकिने दाहालको भनाइ छ ।
नाउरको चरन क्षेत्र भएका लेकमा गोठ बनाई याक तथा भेडाच्याङग्रा पाल्न थालिएपछि चरनक्षेत्रको अभाव र डरले नाउर बस्ती तिर झर्ने गरेको र खेतबारी बगैचामा रहेका फलफुल, तरकारी अन्नबालीमा क्षति पु¥याउन थालेको सरोकारवाला बताउँछन् ।